عواملی در شکلگیری تلههای زندگی نقش بازی می کنند. اولین عامل، خلق و خو است که ذاتی و سرشتی در نظر گرفته میشود. میراث عاطفی ما باعث میشود که در قبال رویدادها به سبک و سیاق خاصی، واکنش هیجانی نشان بدهیم.
نظیر سایر ویژگیهای فطری، در خلق و خو نیز اصل تفاوتهای فردی به شدت حاکم است. خلق و خو دامنهای از هیجانها را در بر میگیرد. ما معتقدیم که خلق و خویی که به ارث میبریم در شکلگیری تلههای زندگی نقش دارد. در این قسمت به معرفی برخی از ابعاد خلق و خو میپردازیم.
ابعاد احتمالی خلق و خو خجالتی ⟷ معاشرتی منفعل ⟷ پرخاشگر بیاحساس ⟷ احساساتی نگران ⟷ شجاع حساس ⟷ آسیبناپذیر |
ممکن است فکر کنید که خلق و خوی شما ترکیبی از این ابعاد است. خلق و خو، ابعاد دیگری نیز دارد که ما هنوز آنها را نشناختهایم.
البته رفتار ما علاوه بر این که تحت تأثیر خلق و خو است، محیط نیز بر آن اثر میگذارد. محیط امن و حمایتگر حتی میتواند کودک کاملاً خجالتی و کمرو را خونگرم و اجتماعی بار بیاورد. اگر کودک آسیب ناپذیر در محیطی بزرگ شود که دایم در معرض خطر باشد، ممکن است حساس و ترسو بار بیاید.
وراثت و محیط بر ما اثر میگذارند و زندگی ما را شکل میدهند. این مسأله (حتی در درجاتی کمتر) در زمینهی صفاتی که کاملاً جسمی هستند (مثل قد و وزن) نیز حاکم است. همهی ما با استعدادی برای داشتن قد مشخص متولد میشویم و بخشی از توانایی بالفعل شدن این استعداد به محیط زندگی وابسته است. تغذیه، ورزش، غذاهای سالم در افزایش قد اثر میگذارند.
نظریهپردازان، مهمترین عامل مؤثر محیطی را خانواده در نظر گرفتهاند. پویاییهای خانواده اصلی ما، تشکیل دهندهی پویاییهای دنیای اولیهی ما بودهاند. زمانی که در شرایط فعلی در دام تلهی زندگی میافتیم، تقریباً همیشه بازسازی صحنهای از پویاییهای خانوادهمان در دوران کودکی است. به عنوان مثال، تجارب ناگوار پاتریک و دانیل شبیه به تجارب اولیهی آنهاست. در اکثر موارد، خانواده بیشترین تأثیر را در کودکی بر ما بر جای میگذارد و به تدریج که بزرگ میشویم از اثر آن کم میشود.به نظر می رسد یکی از پایه های اصلی شکل گیری طرحواره طرد و رها شدگی ریشه در کیفیت و چگونگی این روابط داشته باشد. در تجزیه و تحلیل روانشناسی شکست عاطفی یا روانشناسی شکست عشقی نیز پای اضطراب جدایی در میان است. موضوعی که در طرحواره درمانی نیز مطرح است.